ช็อกโกแลตซีสต์กับหมอจีน…เราทำอะไรได้บ้าง

บางทีการใช้ยาแผนปัจจุบันมันก็ย้อนแย้งพอสมควรนะครับ มีซีสต์เพราะฮอร์โมนเพศหญิง ก็เลยให้ยาหยุดฮอร์โมนเพศไป ซีสต์ยุบแต่ร่างกายเหมือนเป็นวัยทอง มีลูกไม่ได้ ก็มากินยากระตุ้นไข่ บางคนไข่ก็ไม่โตเพราะรังไข่โดนกดไว้นานอีก พอเริ่มมีไข่แล้ว ซีสต์ก็กลับมาเป็นใหม่ อุต๊ะ พอซีสต์ใหญ่ขึ้นก็ต้องหยุดรักษาเรื่องลูก กลับไปรักษาซีสต์ก่อนอีกที วนไปมาไม่รู้จบ

จุดนี้อยากบอกว่ายาจีนกินเพื่อกระตุ้นไข่และป้องกันซีสต์ไปในตัวได้น่ะครับ ไม่จำเป็นต้องลองมีลูกตามธรรมชาติ สามารถใช้ร่วมกับ IUI หรือ ICSI ได้ ดีกว่ากินยากระตุ้นไข่แล้วเสี่ยงกับซีสต์กลับมาเป็นอีก

“ช็อคโกแลตซีสต์ คือ การที่เยื่อบุโพรงมดลูกซึ่งยังมีชีวิตอยู่ ได้หลุดไปเกาะอยู่ที่รังไข่ และเจริญเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ ใหญ่จนเป็นก้อนซีสต์ ซึ่งข้างในซีสต์นั้นจะเต็มไปด้วยเลือดเก่า ๆ เลือดที่คั่งอยู่ข้างในมีสีเหมือนช็อคโกแลต เลยเรียกกันว่าช๊อคโกแลตซีสต์ครับ

โดยมากคนไข้จะมีอาการปวดท้องประจำเดือน ลักษณะเด่นของการปวดประจำเดือนจะเป็นแบบปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ เช่น ตอนนี้ปวดมากกว่าครึ่งปีที่แล้ว ในหลายคนจะมีอาการปวดแบบหน่วง ๆ ที่ก้นด้วย ถ้าหากว่ามีประวัติแบบนี้ แนะนำให้ไปพบหมอตรวจครับ เพราะหลายครั้งผมเจอคนไข้ที่ปล่อยปละละเลย สุดท้ายปวดจนทนไม่ไหวแล้วมาตรวจอีกทีก็พบว่าซีสต์มีขนาดใหญ่มาก (โดยปกติซีสต์ใหญ่เกิน 5 เซ็นติเมตรจึงจะให้ผ่าตัด) จำเป็นต้องผ่าตัดอย่างเดียว และเมื่อตอนผ่าเข้าไปจริง ๆ พบทั้งซีสต์ขนาดใหญ่และพังผืดจำนวนมาก ไม่สามารถจะเลาะออกได้แค่ซีสต์ ก็จำต้องตัดทิ้งทั้งปีกมดลูกเลย ซึ่งคงไม่มีใครอยากให้เป็นอย่างนี้กันอยู่แล้ว โรคช็อคโกแลตซีสต์นี้นอกจากมักจะทำให้ปวดประจำเดือนแล้ว ยังเป็นอีกสาเหตุหลักนึงที่ทำให้มีลูกยากด้วย

วิธีการรักษาช็อกโกแลตซีสต์ตามปกติแล้วจะมีดังนี้

 ตั้งครรภ์ การตั้งครรภ์เป็นการรักษาช็อคโกแลตซีสต์ที่ดีมาก เป็นวิธีธรรมชาติที่ปลอดภัย เสียแต่ว่าคนเป็นโรคนี้มักจะตั้งครรภ์ยากเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว

 ฉีดหรือทานฮอร์โมนเพื่อไม่ให้มีประจำเดือน และจะทำให้ซีสต์ฝ่อ แล้วเมื่อฝ่อเสร็จก็หยุดยาคุมแล้วลองตั้งครรภ์ดู หากพบว่าซีสต์โตกลับมาอีกครั้ง ก็ต้องกลับไปฉีดหรือกินใหม่ หรือไม่ก็ทำการผ่าตัดต่อไป

 ผ่าตัด เดี๋ยวนี้ส่วนมากก็จะใช้วิธีการส่องกล้อง ซึ่งทำให้แผลเล็กดี ส่วนใหญ่หมอก็จะเลาะพังผืดให้ด้วย และบางทีก็ฉีดสีเพื่อดูว่าท่อนำไข่อุดตันหรือไม่ เพราะบางครั้งการอักเสบจากซีสต์และพังผืดจะทำให้ท่อนำไข่อุดตัน บิดเบี้ยว มีปัญหาไปด้วย ในบางครั้งหลังผ่าตัดเสร็จ หมอจะให้ฉีดหรือทานยาคุมต่ออีกสัก 3-6 เดือนแล้วแต่กรณี เพื่อคุมการกลับมาของซีสต์ หญิงที่ต้องการจะตั้งครรภ์ ช่วงเวลาหลังผ่าตัดนี้ถือเป็นโอกาสทองครับ หลังผ่าตัดหากเวลายิ่งผ่านไปนานเท่าไหร่ โอกาสที่จะตั้งครรภ์ได้ก็น้อยลงไปเท่านั้น

หมอจีนรักษาได้ทางไหนบ้าง?

หมอจีนมองช็อกโกแลตซีสต์เป็นโรคที่เกิดจากเลือดคั่ง (血瘀）ซึ่งมีที่มาจากหลายสาเหตุ เช่น อารมณ์หงุดหงิด เก็บกด ลมปราณเดินไม่สะดวก ลมปราณไม่เดิน เลือดก็ไม่ถูกดัน หรือได้รับพิษเย็น หนาวเกินจนเลือดไม่เดิน หรือเกิดการอักเสบจนเกิดพิษร้อน ธาตุร้อนเคี่ยวเลือดจนเลือดข้นและหนืด หรือลมปราณพร่อง ไม่มีแรงผลักดันเลือดให้เดิน ซึ่งสาเหตุต่าง ๆ เหล่านี้ล้วนส่งผลทำให้เกิดเลือดคั่งขึ้น เมื่อเลือดคั่งเกิดขึ้นและไม่ได้รับการรักษา พอนานวันเข้าก็แข็งตัวจนเป็นก้อน กลายเป็นซีสต์ในที่สุด วิธีรักษาจึงเน้นที่แก้ต้นเหตุโดยการเดินลมปราณ สลายพิษเย็น ลดการอักเสบ หรือบำรุงลมปราณ เพื่อสนับสนุนการเดินเลือดให้คล่องและสลายเลือดคั่ง แต่เนื่องจากว่ากระบวนการเกิดซีสต์นั้นไม่ใช่ใช้เวลาแค่ชั่วข้ามคืน ดังนั้นการใช้ยาจีนในการลดซีสต์จึงจำเป็นต้องใช้เวลา

ข้อเสียของยาจีนก็คือ แม้จะมีรายงานว่าขนาดของซีสต์ลดลงจากการใช้ยาจีนอยู่ ทว่าแพทย์จีนไม่สามารถรับประกันได้ว่าซีสต์จะมีขนาดเล็กลงในทุกเคส และในบางครั้งขนาดของซีสต์อาจจะใหญ่ขึ้นก็เป็นได้ (ก็ขนาดบางรายทั้งกินทั้งฉีดยาคุมซีสต์ยังไม่ยุบเลย) การลดขนาดของซีสต์จากยาจีนจะไม่เห็นผลชัดเจนเท่ายาคุมในเรื่องนี้ เวลาทานยาจีนคนไข้ต้องทานขั้นต่ำอย่างน้อยสามเดือน และกลับไปอัลตร้าซาวนด์ดูการเปลี่ยนแปลงของขนาดซีสต์อีกครั้งเพื่อประเมินผลการรักษา และวางแผนการรักษาต่อไป ยาที่ใช้จะไม่ใช่ยาที่วางขายตามท้องตลาด แต่ควรเข้าพบแพทย์จีนเพื่อวินิจฉัยว่าเรามีซีสต์จากความเครียด ความเย็น ความร้อน หรือความอ่อนแรงกันแน่ แล้วจึงให้ยาจีนที่ตรงโรคกับคนไข้ที่สุด

แต่ข้อได้เปรียบของแพทย์แผนจีนคือ ยาจีนจะเหมาะมากสำหรับคนไข้ช็อกโกแลตซีสต์ที่ต้องการมีลูก เพราะในกรณีที่ซีสต์ยังไม่ใหญ่พอที่จำเป็นต้องผ่า แพทย์จีนสามารถพยายามควบคุมขนาดของซีสต์ไปพร้อมกับกระตุ้นการตกไข่ ส่งเสริมการมีบุตร ซึ่งถ้าหากสามารถตั้งครรภ์ได้ ซีสต์ก็จะฝ่อลงไปเองโดยไม่ต้องผ่าตัดหรือรักษาใด ๆ ตรงจุดนี้ยาคุมไม่สามารถทำได้ครับ

อีกทั้งแพทย์จีนยังสามารถรักษาร่วมไปกับทางแผนปัจจุบันได้ เช่น หลังการผ่าตัดหรือฉีดยาคุมแล้วเราก็ทานยาจีนเพื่อช่วยเพิ่มความสำเร็จในการตั้งครรภ์ให้มากขึ้น หรือแม้กระทั่งปรับสมดุลให้กับร่างกายให้พร้อมต่อการกระตุ้นตกไข่ เพื่อใช้ฉีดเชื้อ หรือทำเด็กหลอดแก้วต่อไป และนี่คือจุดที่ยาจีนเข้ามามีบทบาทในการรักษาโรคช็อกโกแลตซีสต์ครับ “